Geplaatst op: 20 februari 2015; 16:30 uur
Laatste update: 19 mei 2021; 15:32 uur

Actief Oudgrieks

Methodes als Lingua Latina Per Se Illustrata (LLPSI) van Hans Henning Ørberg en de zomerschool van Addisco Onderwijs hebben inmiddels al laten zien dat Latijn weldegelijk als een levende taal kan worden onderwezen. Ook tijdens de verschillende informatiebijeenkomsten over de inzet van gesproken Latijn als krachtig didactisch middel krijg ik altijd de vraag: “Hoe zit het dan met Grieks?” Hieronder geef ik een overzicht van het materiaal dat op dit moment beschikbaar is voor het doceren van klassiek Grieks als een levende taal.

Het antwoord op bovengenoemde vraag, of je Grieks net als Latijn als een levende taal kunt doceren, is natuurlijk een volmondig ‘ja, dat kan’.

Technieken waarmee je als docent je leerlingen voorziet van zogenaamde ‘comprehensible input’ (zoals bijvoorbeeld TPR & TPRS) zijn heel goed toepasbaar op het Oudgrieks.

Het is alleen een stuk lastiger en wel om de volgende redenen:

• Op het moment zijn er nog nauwelijks docenten met een actieve beheersing van het klassiek Grieks;
• Er is nu nog niet zo veel materiaal beschikbaar als voor Latijn;
• Het Grieks heeft een veel ingewikkelder werkwoordssysteem dat ver afstaat van het Nederlands;
• Er is nog altijd veel discussie over de correcte uitspraak van het klassiek Grieks;

Geschikte methodes voor Actief Grieks

Voor zover ik weet zijn er momenteel vier volledige methodes (in boekvorm) die het klassieke Grieks als een levende taal onderwijzen:

• Ancient Greek alive  door Paula Saffire & Catherine Freis (1992²);
  Dit boek is een beetje een vreemde eend in de bijt. Het is namelijk een grammatica-vertaalmethode waar de grammatica en de woorden het uitgangspunt vormen. De eerste paar lessen daarentegen zijn communicatief opgebouwd. Er zijn een negental scripts waarin de docent met zijn/haar leerlingen in gesprek gaat in het Grieks. Wel grappig, maar de vraag is hoe begrijpelijk dit alles is. Een ander pluspunt van de methode zijn de verhalen. In plaats van typische Griekse verhalen wordt er in dit boek met name gebruik gemaakt van oosterse volksverhalen over o.a. de Nasrudin.
• Athenaze (Italiaanse versie) – Introduzione al greco antico (Volume I & II) door M. Balme, G. Lawall, L. Miraglia, T.F. Bórri (2009) (op aanvraag te bestellen via Addisco).
  Dit boek is een bewerking van een oorspronkelijk Engelstalige methode Grieks (een zogenaamde leesmethode), waarbij de Italiaanse auteurs er extra teksten bij hebben geschreven en de teksten van aantekeningen hebben voorzien in het Grieks, zoals bij Lingua Latina per se illustrata. Omdat de tekst alleen niet oorspronkelijk is bedoeld om direct te kunnen lezen, maar om te vertalen, lukt het de auteurs niet om alle woorden met plaatjes en synoniemen uit te leggen, waardoor er onderaan de pagina ook de nodige aantekeningen in het Italiaans staan. Dat werkt prima als je Italiaans kunt begrijpen, maar zo niet dan wordt het toch wel lastig.
• Polis (Πολίς) – Speaking Ancient Greek as a Living Language  door Christophe Rico (2015). Dit boek is eerder (2009) ook in het Frans uitgegeven onder de titel: Polis – Parler le grec ancien comme une langue vivante en in 2011 in het Duits (Polis – Altgriechisch Lernen Wie Eine Lebende Sprache); NB: dit is Koine Grieks en de andere twee delen zijn recent (begin 2021) uitgekomen: deel 2, deel 3. Er is voor deel 1 ook een docentenhandleiding.

• Sinds 2014 zijn er twee nieuwe methodes Lingua Graeca bij gekomen:
  • DIALOGOS (ΔΙΑΛΟΓΟΣ) (door Santiago Carbonell Martínez; softcover – 272 pagina’s + CD): verschillende dialogen en opdrachten die de Griekse grammatica en basiswoordenschat rustig opbouwen. Dit boek vormt een onmisbare aanvulling bij Alexandros.
  • ALEXANDROS: To Hellenikon Paidion (softcover – 232 pagina’s + CD)
    Gebaseerd op A Greek Boy at Homedoor W.H.D. Rouse, maar van nieuwe Griekse aantekeningen en afbeeldingen voorzien door o.a. Mario Diaz. Grieks leren lezen in het Grieks. De aantekeningen zijn vergelijkbaar met de methode Lingua Latina per se illustrata. Helaas zijn beide boeken duidelijk bedoeld voor de Spaanse markt en staan er nog de nodige fouten in de tekst.
  • MYTHOLOGICA: extra mythologische verhalen bij Alexandros. Dit is een zeer leuk extra leesdeel met verschillende mythologische verhalen in niet al te moeilijk Grieks. Ook in dit boek hier en daar wat schoonheidsfoutjes die hopelijk in de volgende edities worden verbeterd.

Lingua Graeca per se illustrata

Het heeft lang geduurd voor er een methode Grieks uitkwam die vergelijkbaar is met Lingua Latina Per Se Illustrata (LLPSI) van Hans Henning Ørberg. De bovengenoemde Dialogos en Alexandros komen nu het dichtst in de buurt. Een goede tweede is de Italiaanse versie van Athenaze. Dit boek is alleen lastig verkrijgbaar (wij kunnen daarbij helpen) en de makers zijn er niet helemaal in geslaagd om alle aantekeningen volledig in het Grieks te houden, waardoor er dus de nodige woorden met Italiaans betekenis aan de voet van de pagina staan. Een ander puntje van kritiek is dat de teksten zeker in het begin erg saai zijn om te lezen.

Gelukkig is een aantal docenten Grieks (met name in Spanje en Amerika) bezig met het maken van nieuw materiaal in de stijl van Ørberg: de bovengenoemde boeken Alexandros en Dialogos zijn daar een voorbeeld van. 

Santi Carbonell (auteur van Dialogos) deelt ook veel materiaal op zijn website Lingua Graeca per se illustrata. Daar zijn de eerste paar hoofdstukken te vinden met prachtige illustraties van Sito Yelás. Ik ben hier bijzonder enthousiast over en blijf dit project op de voet volgen.

Verder zijn in Nederland Jelt Blauw en Mari van de Ven bezig met een compleet nieuwe methode Grieks in het Grieks.

Actief Grieks zonder methode

Het is overigens ook mogelijk om Grieks te doceren zonder direct van allerlei methodes of ander materiaal gebruik te hoeven maken.

Door middel van didactieken als TPR (Total Physical Response) en TPRS (Teaching Proficiency through Reading & Storytelling), SL (Story Listening) en WYAK (Where are your keys) is het mogelijk om leerlingen van heel veel comprehensible input te voorzien.

Op de YouTube pagina van Addisco Onderwijs staat een aantal filmpjes van Christophe Rico (de auteur van Polis) waarin hij met name TPR gebruikt om Koine Grieks te onderwijzen. Docent Paul Nitz heeft op YouTube ook een interessante afspeellijst staan van zijn lessen: Communicative Greek in Malawi. Tot slot is er de absolute topper Gerardo F. Guzmán Ramírez van de Accademia Vivarium Novum, die vloeiend Attisch Grieks spreekt.

Er is al wel wat materiaal beschikbaar online: kijk bijvoorbeeld bij het blog over Griekse voorzetsels of op de pagina over de Addisco docentendag 2018.