Wat moet je kennen en kunnen voor het CE Latijn 2026?
Het CE Latijn 2026 gaat over filosofische teksten van Cicero en Seneca rondom het thema amicitia (vriendschap). Het eindexamen betreft vragen over die Latijnse teksten en een ongeziene vertaling van Seneca (meestal) binnen hetzelfde thema. Lees hieronder wat en hoe je moet voorbereiden. Heb je meer hulp nodig? Denk dan aan een examentraining Latijn: bij ons ben je verzekerd van een vakbewame docent, kleine groepen en persoonlijke aandacht.
Wat moet je leren voor het CE Latijn 2026 (tekstvragen)?
- Leer de inhoud van de Latijnse teksten van Cicero & Seneca.
- Vat de teksten in Nederlandse vertaling samen. Je hoeft deze alleen in grote lijnen te kennen als achtergrondinformatie bij de Latijnse teksten.
- Hetzelfde geldt voor de teksten ter vergelijking (van Horatius.) Kijk vooral naar overeenkomsten en verschillen in zienswijze tussen de schrijvers.
Exemplum: Vergelijk gedicht 1.24 van Horatius met brief 63 van Seneca: Horatius toont begrip voor mateloos verdriet om het verlies van een vriend, maar concludeert uiteindelijk dat je beter kunt berusten in het feit dat iemand overleden is, omdat je er niets aan kunt veranderen. Seneca daarentegen moedigt Lucilius in zijn brief direct aan om zich vooral niet te verdrietig te voelen, omdat zulk verdriet ‘alleen voor de show’ is. Hij stelt dat je beter blij kunt zijn om de vriendschap waarvan je hebt kunnen genieten, in plaats van triest te zijn om de vriend die je hebt verloren.
- Leer de cultuurhistorie en filosofie nauwkeurig. Het eindexamen Latijn bevat een paar vragen over de achtergrondinformatie, vooral over filosofische stromingen. Let op: niet alle culturele teksten in je examenboek zijn onderdeel van het CE Latijn. Alleen deze achtergrond (p. 7-11) moet je kennen (dit staat ook achterin je schoolboek!) Niet meer, niet minder!
Hoe moet je leren voor het CE Latijn 2026?
Voor het leren van de Latijnse teksten is het belangrijk dat je vooral goede aantekeningen maakt. Hoe doe je dat?
Download hier het stappenplan ‘Latijnse teksten leren’.
TIP: Het grootste gedeelte van je tijd (75-80%) moet gaan naar inhoud: wat staat er, welke argumentatie onderbouwt het standpunt, welke achtergrondinformatie is daarbij relevant? Een klein deel (15-20%) gaat naar de vorm van de tekst, stilistische middelen bijvoorbeeld. Een minuscuul deel (1-3%) gaat naar grammatica: noteer een opvallend gebruik van tijd of coniunctivus bijvoorbeeld.
Wat moet je kunnen voor het CE Latijn 2026 (vertaling)?
- Je moet in ongeveer 90 minuten 12 tot 16 regels Latijn (proza) kunnen vertalen naar correct Nederlands met behulp van een woordenboek Latijn (Pinkster of Eisma).
- Je moet kunnen omgaan met een woordenboek Latijn: woorden bij het juiste lemma kunnen opzoeken en de juiste betekenis binnen gegeven context kunnen kiezen.
- Je hebt voldoende basiswoordenschat en grammaticale kennis om origineel Latijn te kunnen vertalen.
Hoe moet je oefenen met vertalen voor het CE Latijn 2026
Het beste oefen je met Latijn vertalen voor het eindexamen door oude examens Seneca te maken. Je slaat de andere teksten over en gaat direct aan de slag met de vertaaltekst (laatste tekst in het boekje). Elk examen heeft een nakijkmodel.
- 2018-01 Seneca over dronken mensen (tekst + nakijkmodel)
- 2018-02 Cicero: geen angst voor de goden (tekst + nakijkmodel)
- 2015-01 Cicero’s brief aan zijn vriend Atticus (tekst + nakijkmodel)
- 2015-02 Cicero schrijft aan zijn zieke vriend Tiro (tekst + nakijkmodel)
- 2013-01 Seneca over hoe kort het leven is (tekst + nakijkmodel)
- 2013-02 Seneca verdedigt zijn levenswijze (tekst + nakijkmodel)
- 2004-01 Cicero’s vrouw moet vluchten (tekst + nakijkmodel)
Oefen Latijn vertalen zo:
- Pak je woordenboek, pen, twee markers, de tekst.
- Zet een wekker voor 45 (maak de helft van de tekst) of 60 minuten (vertaal de hele tekst).
- Kijk je vertaling na met het nakijkmodel. Noteer welke fouten je hebt gemaakt en probeer na te gaan hoe de fout ontstaan is. Gebruik hiervoor de foutenanalyse. Wees vooral kritisch in waarom je die fouten hebt gemaakt: is het gebrek aan kennis, is het slordigheid, werk je te snel of te langzaam, maak je fouten in het woordenboek, etc?
- Trek een conclusie over je vertaalvaardigheid op basis van je foutenanalyse. Wat valt op? Maak je veel fouten in de tijden van de werkwoorden? Misschien ontbreekt daar nog kennis. Heb je allemaal ‘kleine’ foutjes? Kijk naar manieren om nauwkeuriger te werken en/of je concentratie te verbeteren. Werk je veel te langzaam? Hoe komt dat? Moet je elk woord opzoeken? Zit je lang in het woordenboek te staren? Probeer je te veel tegelijk te doen?
- Kies één aandachtspunt om te verbeteren en maak een concreet plan om het te verbeteren.
Exemplum Sam concludeert op basis van haar foutenanalyse dat ze te langzaam vertaalt en ze heeft veel fouten in de naamvallen. Ze denkt dat dit komt omdat ze elke naamval achterin het woordenboek opzoekt en dan alsnog verkeerd benoemt. Ze besluit haar naamvalskennis te verbeteren. Haar plan is om drie weken lang om de dag vijf minuten de naamvallen te herhalen d.m.v. flashcards om naamvallen sneller te herkennen.
TIP Als je echt heel slecht scoort met vertalen is het aan te raden om elke maand met Latijn vertalen te oefenen en een foutenanalyse te maken. Dit kan ook gewoon met een tekst die je toch al moest doen als huiswerk. Doe anders mee met een workshop vertalen!
Online hulp voor Latijn
Je kunt online verschillende documenten en video’s vinden om je te helpen bij Latijn, maar welke zijn nou handig en hoe gebruik je ze goed? Hieronder de links met korte toelichting:
- Video’s met tekstbesprekingen: verschillende docenten bespreken de teksten van het CE in een video. Soms is dat handig om de zinnen beter te begrijpen, maar de meeste creators leggen de focus veel te zwaar op de grammatica en gaan te weinig of helemaal niet in op de inhoud of stilistiek. Let daarom goed op of het wel nuttig is om een hele video vol grammaticale termen te luisteren.
Didas kala (Karla Brilman), Rob Menting en Festina Lente (Esther Alblas) bespreken de tekst grammaticaal. - Op Superlatijn vind je documenten over het eindexamen, zoals een document met aantekeningen (nuttig op het gebied van inhoudelijke aantekeningen en stijlfiguren, maar ook weer veel aandacht voor grammatica). Heel handig is het bestand met voorbeelden van examenvragen (van Annemieke Schumm) dat net als ons blog over examenvragen goed laat zien welke vragen je kunt verwachten.
- Als je een erg lage woordenschat hebt en daaraan wilt werken, dan heeft docent Michael Buijkx twee documenten met de meest frequente woorden in dit eindexamen gemaakt. Ook te vinden op Superlatijn.
- Lees ons blog over beter leren vertalen Het monster dat Vertalen heet
- Kijk onze video over Wat & Waar in het woordenboek. Stap voor stap uitleg over het woordenboek Latijn Pinkster: waar je een woord kan vinden, hoe je de juiste betekenis kiest en welke informatie allemaal in het woordenboek staat om je te helpen.
Deze documenten helpen je ook tijdens het voorbereiden op het eindexamen Latijn 2026:
- Foutenanalyse vertaling (om beter inzicht te krijgen in wat voor fouten je maakt tijdens het vertalen).
- Stappenplan Vertalen (om gestructureerder te vertalen)
- Pensum CE Latijn 2026 (zonder tussenkopjes, voldoende regelafstand, ruimte voor aantekeningen)
- Flashcards naamvallen (PDF waarmee je flashcards kunt maken om de naamvallen Latijn sneller te leren herkennen)
- Volledige aantekeningen bij brief 34 van Seneca
Reacties