In september 2014 ontving ik een mail met de titel ‘Latijn in een muzikaal jasje’. Mijn aandacht was natuurlijk direct gewekt en in de mail las ik over de te verschijnen eerste single van de groep Eléonor:
Eléonor brengt haar eerste cd Erros uit. Zangeres Elly Aerden zocht Latijnse teksten over liefde, geluk, hoogmoed en melancholie. Grote namen zoals Catullus, Sulpicia, Carmina Burana inspireerden haar om die eeuwenoude teksten op muziek te zetten in een melodieuze maar ingetogen mix van fado, pop, chanson en jazz. Hierdoor klinkt het Latijn niet als een dode taal, maar als een universele taal die we allemaal kennen.
Die laatste zin is bijzonder, want hoe kan iets als een ‘dode taal’ klinken? ‘Dood’ wil alleen zeggen dat er geen moedertaalspekers meer zijn, maar niet dat je het daarom niet meer zou kunnen spreken of zingen. Er is door de eeuwen heen altijd veel in het Latijn gezongen. Er zijn ontelbare Latijnse liederen, die ook nog vandaag de dag door verschillende groepen opgevoerd worden.
Is de CD Erros – de naam bestaat uit het Griekse (!!!) woord ‘eros’ (ἒρως ‘liefde’) en Latijnse ‘error’ (‘vergissing, dwaling, fout’) – van de groep Eléonor het luisteren waard?
Latijnse Latin
| Artiest: | Eléonor |
| Titel: | Erros |
| Uitgever: | I-C-U-B4-T |
| Uitvoering: | CD (1 disc) |
| Taal: | Latijn |
| Verschenen: | 22 sep. 2014 |
| Prijs: | ± € 20,- |
| EAN: | 8712618805923 |
Laat ik voorop stellen dat ik geen echte muziekkenner ben. Ik ben dol op muziek: ik maak zelf muziek (ik speel saxofoon in de stijlen jazz, funk, latin en soul), dans op muziek (latin, ballroom, salsa, disco) en luister naar muziek. Mijn muzieksmaak is eclectisch te noemen: ik houd van veel verschillende stijlen. De gemene deler is echter dat de muziek mij blij moet maken. De afgelopen weken heb ik zeer veel (bijna dagelijks) naar Erros geluisterd. Dat zou ik niet doen als ik daar niet vrolijk van word. Hieruit kun je al opmaken dat ik positief ben over deze muziek.
Nu is het voor mij lastig om precies te omschrijven wat mij in deze muziek aanspreekt. Het doet me denken aan de muziek van Caro Emerald en Parov Stellar. Ook zij maken moderne muziek (in de zin van muziek van deze tijd), maar is duidelijk op oudere muziek geïnspireerd en ingespeeld met echte instrumenten (i.p.v. uit de computer). Zangeres Elly Batens heeft een zeer prettige, heldere stem om naar te luisteren. Het zijn over het algemeen rustige nummers, met prachtige begeleiding van topmuzikanten, zonder tranentrekkers te zijn.
Eléonor – Basia (gebaseerd op Catullus)
De verschillende muziekstijlen die op de CD voorbij komen, gaan goed samen met het Latijn waarin de nummers gezongen worden. Daarmee komen we meer in mijn straatje. De groep Eléonor, of meer specifiek Elly Aerden heeft een selectie gemaakt van verschillende Latijnse liederen en gedichten, varierend van klassiek, middeleeuws en modern Latijn – ja, ook vandaag de dag zijn er nog mensen die in het Latijn schrijven en zelfs gedichten en liedjes schrijven. Op de kwaliteit van de moderne Latijnse teksten zal ik nu niet ingaan, want het gaat om de muziek. Ik merkte hier en daar wel wat inconsequenties op in de Latijnse uitspraak, die een soort mengeling was (verder niet storend). Wat ik wel jammer vond is dat de beklemtoning op sommige plekken pertinent niet klopt. Ik begrijp heel goed dat dat te maken heeft met de gekozen melodie, maar educatief gezien is dit een groot minpunt. Ook elisie wordt niet of nauwelijks toegepast. Terwijl juist muziek er voor kan zorgen dat we van het mechanische gescandeer af kunnen komen. Kijk bijvoorbeeld naar de wijze waarop Tyrtarion sommige gedichten van beleleiding heeft voorzien en op een correcte manier (qua, metrum, gereconstrueerde uitspraak en beklemtoning) ten gehore brengt.
Titels van de nummers:
- Ego te (Wim Jansegers, 21ste eeuw)
- Citharizat (Carmina Burana, 13de eeuw)
- Salve (Catullus, 1ste eeuw v. Chr.)
- Erros (gebaseerd op Sulpicia, 1ste eeuw v. Chr.)
- Te amo (gebaseerd op Robrecht De Laet, 21ste eeuw)
- Cras amet (Anoniem, 4de eeuw)
- Sulpicia (Sulpicia, 1ste eeuw)
- Basia (Catullus, 1ste eeuw v. Chr.)
- Altius (gebaseerd op Robrecht De Laet, 21ste eeuw)
- Musa mea (gebaseerd op F.R. Rolle, 20ste eeuw)
Latijnse teksten
Ikzelf luister altijd meer naar de muziek (de sfeer, ritmes en melodie) dan naar de tekst. Toch is het zeer bijzonder dat er voor deze CD voor Latijnse teksten gekozen is. Voor de niet-Latinist die wel graag de tekst wil begrijpen, zijn alle Latijnse teksten plus vertalingen (in het Nederlands, Engels en Frans) opgenomen in het CD-boekje. Hier en daar zijn de teksten ten opzichte van het origineel wat aangepast of zijn er delen weggelaten. Met name bij de originele auteurs is dat jammer (educatief gezien), omdat dan de tekst niet helemaal overeenkomt met het origineel. Tijd om de balans op te maken:
Plus- en minpunten
| PLUS: | MIN: |
| – Elly Aerden heeft een hemelse stem; – Heerlijke muziek door topmuzikanten; – Veel variatie in stijlen die mooi bij het gevoel van de Latijnse teksten passen. -Opzwepend wisselt rustgevende muziek af. Een mix van fado, pop, chanson en jazz; – Heel fijn dat de Latijnse teksten met drie vertalingen (Nederlands, Engels en Frans) erbij zitten; – Er is zowel gebruik gemaakt van klassiek Latijnse teksten als van middeleeuws en modern Latijn. | – Het tekstboekje zit aan de cd-hoes vast en is daardoor helaas niet uitneembaar. – De teksten zijn door het lettertype moeilijk leesbaar; – De gegeven vertalingen (met name de Nederlandse) rammelden hier en daar en ik heb ook een paar foutjes in de (moderne) Latijnse teksten weten te ontdekken; – De uitspraak en beklemtoning van het Latijn had veel beter gekund als er rekening was gehouden met het oorspronkelijke metrum, dat maakt deze CD daarom educatief gezien helaas een stuk minder interessant. |
Kopen of laten lopen?
Door mijn achtergrond heb ik behalve als muziekliefhebber en dansfanaat vooral ook als docent Latijn en Latijnspreker naar de teksten geluisterd. En hoewel de Latijnspreker in mij wat minder enthousiast is over de uitspraak,
beklemtoning en metrum, is de muziekliefhebber in mij wel bijzonder enthousiast! Het is hele fijne en mooie muziek om naar te luisteren. De combinatie van een oude taal, het onsterfelijke Latijn, met moderne ritmes is ook heel bijzonder. Kopen dus!
Reacties