Als aanvulling op het artikel over de Latijnse voorzetsels volgen hier nog een aantal aardige plaatjes die handig kunnen zijn bij de uitleg van de Griekse voorzetsels (αἱ προϑέσεις).
Via onderstaande links kun je lesmateriaal over de Griekse voorzetsels gratis downloaden en lezen over een aantal verschillende werkvormen voor tijdens de lessen Grieks.
Een schematisch overzicht van de Griekse voorzetsels
In onderstaand schema van de Griekse voorzetsels [download in groter pdf-formaat] zijn de verschillende voorzetsels schematisch weergegeven. Naast een ruimtelijke betekenis hebben de meeste voorzetsels ook nog een betekenis die overdrachtelijk is of die te maken heeft met (plaats in de) tijd. Bij voorzetsels is het meestal een goede start om eerst met de ruimtelijke betekenis te beginnen en van daaruit de betekenissen verder uit te bouwen.
Voorzetsels in het Grieks kunnen drie naamvallen regeren. Dat wil zeggen: het woord of de woordgroep die op het voorzetsel volgt, staat in de genitivus, dativus of accusativus. Sommige voorzetsels gaan met slechts één naamval, maar er zijn ook voorzetsels die alle drie de naamvallen kunnen regeren (meestal met een betekenisverschil).
Vaak is het zo dat voorzetsels met een accusativus de richting aangeven (waarheen?), de genitivus geeft een scheiding aan (waarvandaan?) en de dativus een plek in rust (waar?). Exceptio regulam confirmat (de uitzondering bevestigt de regel): zoals je aan bovenstaand schema kunt zien, zijn hier vele uitzonderingen op, zoals zovaak wanneer je in een taal ergens een regel voor probeert te geven. Het beste werkt het dus om de voorzetsels in context te leren.
Griekse voorzetsels in visuele context
Hieronder volgen twee prachtige voorbeelden van Griekse voorzetsels van plaats die in context worden aangeboden. ‘An adventure with a lion‘ [download de complete strip met de leeuw in pdf-formaat] uit ‘Teach Yourself Greek’, waarvan ook een Latijnse versie bestaat, bevat bij elke plaatje de desbetreffende Griekse voorzetselgroep. Hierdoor is direct af te leiden welke naamval er door het voorzetsel vereist wordt. Door de plaatjes spreekt de betekenis van de woordgroepen en voorzetsels voor zich. Aan de hand van dit stripje kun je de verschillende voorzetsels met de klas doorlopen en de leerlingen de betekenissen laten raden.
Het volgende plaatje van Don Pfaffe bevat vele voorbeelden van Griekse voorzetsels in één plaatje van een groot stuk kaas met daarop, eronder, erin, etc. allemaal muizen en erachter dreigend een kat. De tekening is gemaakt door Don Pfaffe en ik heb de Engelse versie aangepast door de Engelse betekenissen weg te halen en achter de voorzetsels de verplichte naamval weer te geven. De betekenis hoeft niet apart in het plaatje weegegeven te worden, want de context spreekt voor zich.
Alle weergegeven voorzetsels zijn bedoeld om te locatie van de muizen en de kat weer te geven ten opzichte van de kaas. Voor wie het aandurft, zou je in de klas aan de hand van dit plaatje verschillende Griekse zinnen kunnen maken die de verschillende locaties van de muizen weergeven.
Als je dit gaat doen is het belangrijk dat je eerst de woorden voor ‘kaas’, ‘muis’ en ‘kat’ aanleert door deze in versimpelde vorm op het bord te tekenen met de Griekse naam (en genitivus) erbij. De poten/klauwen die zich om de kaas heen bevinden zou je ook nog kunnen benoemen:
kaas – ὁ τυρός (gen: τοῦ τυροῦ; dat: τῷ τυρῷ; acc: τὸν τυρόν)
muis – ὁ μῦς (gen: μυός)
kat – ὁ(/ἡ) αἴλουρος
poot/klauw – ὁ πούς (mv: οἱ ποδές)
Als de leerlingen deze woorden weten (en kunnen zien op het bord), kun je starten met verschillende Griekse vragen:
1) Ποῦ ἐστιν ὁ μῦς;
2) Ποῖ βαίνει ὁ μῦς;
3) Ποῦ ἐστιν ὁ αἴλουρος;
4) Ποῦ εἰσιν οἱ τοῦ αἰλούρου ποδές;
Oftewel: 1) ‘Waar is de muis?’ [wijs hierbij naar één van de muizen]; 2) ‘Waarheen gaat de muis?’ [ook hier weer wijzen om duidelijk te maken om welke muis het gaat; gebruik deze vraag bij muizen die zich bewegen (zie pijlen)]; 3) ‘Waar is de kat?’ 4) ‘Waar bevinden zich de poten van de kat?’.Mogelijke antwoorden zouden dan kunnen zijn:
1) Ὁ μῦς ὑπὲρ τοῦ τυροῦ ἐστιν.
Ὁ μῦς ἐπὶ τοῦ τυροῦ ἐστιν.
Ὁ μῦς ἀντὶ τοῦ τυροῦ ἐστιν.
Ὁ μῦς ὑπὸ τοῦ τυροῦ ἐστιν.
2) Ὁ μῦς κατὰ τοῦ τυροῦ βαίνει.
Ὁ μῦς ἐκ τοῦ τυροῦ βαίνει.
Ὁ μῦς διὰ τοῦ τυροῦ βαίνει.
3) Ὁ αἴλουρος ὄπισϑεν τοῦ τυροῦ ἐστιν.
4) Οἱ τοῦ αἰλούρου ποδὲς ἀμϕὶ τὸν τυρόν εἰσιν.
Opdrachten met Griekse voorzetsels
Van de muizen heb ik ook een versie zonder de ingevulde voorzetsels gemaakt. Dit blad zouden de leerlingen zelf in kunnen vullen. De leerlingen kunnen natuurlijk ook zelf een beeld of strip bedenken waarmee ze de betekenissen van de Griekse voorzetsels duidelijk maken. Dit kan ook in de vorm van een mindmap, infographic of poster.
Reacties