Opname van de uitreiking van de OIKOS Award 2016 aan Casper Porton met zijn dankwoord deels in het Latijn.

Transcript juryrapport

Dames en heren,

Een prijs winnen is in onze dagen niet meer alles. Het fenomeen van publieke erkenning is zo belangrijk geworden dat zelfs nominaties voor prijzen gevierd worden als triomfen. Zo was de schrijver Thomas Verbogt eerder dit jaar genomineerd voor de Libris Literatuurprijs. Hij won niet (Connie Palmen ging met de eer strijken), waarna hij in een interview aangaf dat het hem ‘niet deerde’, want ‘het genomineerd zijn voelt al als winnen.’

Bij de OIKOS Publieksprijs blijven de nominaties tot nu toe geheim. Het is een degelijke, traditionele prijs: hij wordt uitgereikt zonder voorafgaand circus, zonder media-spektakel, en dus ook zonder verliezers. De jury krijgt suggesties van OIKOS-leden en maakt daaruit een keuze, die tegenover het bestuur wordt gerechtvaardigd. Een keuze die mede is ingegeven door eerdere winnaars en lange termijnvisie. Zo willen we de prijs graag niet zozeer zien als een oeuvreprijs die wordt verleend aan het eind van een carrière. Liever reserveren we haar voor mensen aan het begin of middenin hun loopbaan. Als beloning én aanmoediging dus. Verder is het streven om alle gebieden van ons vak te bestrijken. Onderzoek en onderwijs, taal en cultuur, boeken en andere media.

Levend Latijn

Dit jaar gaat de prijs naar een compartiment in ons vakgebied dat tot nu toe niet in het zonnetje is gezet. Het wordt dus geen vertaler of toneelgroep, geen schrijvers van schoolboeken of biografieën. En gelukkig kunnen we ook dit jaar iemand lauweren die deze lauwerkrans ruimschoots verdiend heeft, maar ook nog enige jaren te gaan heeft. Iemand van wie we dus veel mogen verwachten.
De winnaar van de OIKOS Publieksprijs 2016 houdt zich, mirabile dictu, bezig met levende taal, meer specifiek met levende oude taal, of om het nog concreter te zeggen: vooral met levend Latijn. En dan weten de kenners al dat er maar één persoon in ons land kan zijn bedoeld: oprichter en directeur van Addisco Onderwijs, Casper Porton.

Casper Porton is voor vele OIKOS-leden intussen een vertrouwd gezicht. Niet dat OIKOS-leden zich massaal storten op het actief leren spreken van Latijn, maar Caspers wervelende PR maakt dat hij op allerlei manieren met classici in contact komt.

Centrale visie

Zijn kernactiviteit is ondergebracht in ‘Addisco Onderwijs – Grieks & Latijn’. Centrale visie daarbij is dat het actief leren gebruiken van Latijn en Grieks een uiterst nuttig en natuurlijk middel is om die talen beter te leren. Anders dan
soms gedacht wordt maakt Casper geen propaganda voor Latijn als ‘levende taal’ ter vervanging van bijvoorbeeld het Engels. Van die liefhebberij in vooral ultraconservatieve kringen zijn de meeste OIKOS-leden tamelijk afkerig. Addisco zet het actief gebruik van Latijn juist in als middel om de vele teksten in het Latijn beter en sneller te kunnen lezen. Om dus, anders gezegd, meer passieve fluency te behalen. Het is een didactisch instrument, geen doel op zichzelf. Casper wil cursisten leren om Latijn te lezen en niet te blijven steken in het stadium van puzzelen en analyseren.

Casper kwam op natuurlijke wijze in aanraking met didactiek toen hij als jonge classicus, nog tijdens zijn studie, bijlessen ging geven en kort daarna docent klassieken werd aan de Kees Boekeschool in Bilthoven, van oudsher een broedplaats voor creatieve onderwijsontwikkeling. Via filmpjes op Youtube vond hij opnamen van actieve sprekers van het Latijn, en op een goed moment trof hij de methode Lingua Latina van Hans Ørberg. In die methode wordt alle Latijn in principe via Latijn uitgelegd en verklaard, een beproefd recept binnen de erkende moderne levende talen.

Activiteiten

Al snel sloeg Casper zijn vleugels ook buiten de school uit, binnen zijn eigen Addisco. In 2006 begon hij met de eerste cursussen Latijn en Grieks voor volwassenen. Wie op de site van Addisco kijkt vindt een verbazend hoeveelheid andere activiteiten. Interactief lesmateriaal, het weblog Classiculus met tal van extra’s zoals besprekingen van boeken en lesmethoden, een jaarlijkse zomerschool, docentendagen, cursussen over het Paleis op de Dam, trainingen geheugentechniek, bijscholing van docenten, huiswerkbegeleiding, workshops tijdens vertaalwedstrijden, gastlessen op scholen, optredens op studentendagen en symposia – men vraagt zich af of Casper Porton wel eens eet en slaapt, en wanneer dan eigenlijk.

Addisco Fiat 500 / Addiscomobiel / Addiscocinetum

Voor zijn vervoer beschikt hij intussen over een overtuigend gedecoreerde Addisco-auto Fiat 500, waarschijnlijk de enige automobiel in Nederland waarop de woorden Grieks en Latijn prominent leesbaar zijn.

Onderzoek en onderwijs

Casper slaat welbewust de brug tussen onderzoek en onderwijs. Inzichten vanuit de leerpsychologie vertaalt hij door naar de praktijk van het lesgeven in actief gebruik van oude talen. Omgekeerd komen zijn leerlingen en cursisten zo als vanzelf ook in aanraking met de wetenschap. Tot zijn doelgroepen behoren zowel scholieren en ex-scholieren, als studenten en docenten. Tegelijk liggen er, vanuit zijn centrale visie op actief Latijn als middel voor beter leren lezen, duidelijke lijnen naar professioneel taalkundig en letterkundig onderzoek aan de universiteiten.

De jury hoopt dat al deze banden, mede door de OIKOS-publieksprijs, verder zullen worden aangehaald. Er liggen nog duidelijke mogelijkheden tot samenwerking en innovatie, ook over de aloude schotten en muren heen die de oudheidkundigen soms lijken te verdelen.

En hoe dan ook levert Casper Portons wervende aanpak voor ons gehele vak uitstekende PR: positief, verfrissend, toekomstgericht. Wanneer mensen in het land zich de klassieken voorstellen als een branche waarin leven zit, waarin ‘iets gebeurt’, denken zij vermoedelijk, (behalve aan OIKOS!) meteen aan de alom zichtbare activiteiten van Addisco Onderwijs.

Voor zijn verdiensten wil OIKOS aan Casper Porton de prijs zeer gaarne toekennen. Met daarbij de hoop dat hij dit wil beschouwen als incitamentum om verder te gaan en nieuwe wegen te zoeken en te bewandelen, alleen en in samenwerking met anderen: quod bonum, faustum, felix fortunatumque sit. Casper, van harte proficiat (dat is trouwens alwéér een stukje levend Latijn!).

Tot slot, we hopen dat iedereen volgend jaar weer kandidaten wil nomineren. De dan zittende jury, hopelijk op volle sterkte met jurylid Mieke Koenen (die dit jaar wegens ziekte verstek moest laten gaan) zal zo opnieuw een terechte winnaar kunnen selecteren.

Jury OIKOS Publieksprijs 2016
Josine Blok, Vincent Hunink (namens Mieke Koenen)

Addendum:
Dit juryrapport verscheen eerder op de website van OIKOS, maar is sinds 2021 (na een websiteherziening) daar niet langer meer te lezen.

Eerdere winnaars

De OIKOS Award wordt sinds 2005 uitgereikt. Eerdere winnaars zijn op chronologische volgorde: Fik Meijer, Vincent Hunink, Piet Schrijvers, Gerard Koolschijn, Marietje d’Hane Scheltema, Jona Lendering, Toneelgroep De Appel, Mark Pieters, Hein van Dolen, Charles Hupperts en Elly Jans en in 2015 Mieke Koenen.